Be the idiot in the room
Het prijkt in grote letters op het whiteboard in ons kantoor: BE THE IDIOT. We kennen allemaal de momenten wel. Je zit in een overleg en gaandeweg ploppen er allerlei vragen bij je op. Maar je stelt ze niet. En die ene vraag blijft ook maar rondzingen: kom ik niet dom over als ik deze vragen stel? De titel van dit blog is afkomstig van Simon Sinek. De strekking van zijn boodschap is dat als er niet zo nu en dan een ‘idioot’ opstaat en er – dus – geen vragen worden gesteld, dat alle aanwezigen maar een beetje blijven knikken en wat aantekeningen maken zonder dat ze echt begrijpen waar het over gaat. Sinek: “Ik begrijp ingewikkelde dingen meestal niet, dus stel ik veel vragen. Is dat dom?”
Ask a stupid question day
In de jaren ’80 realiseerden een aantal Amerikaanse leerkrachten zich dat hun leerlingen geen vragen stelden, omdat ze bang waren om dom over te komen en te worden uitgelachen. Ze bedachten een dag waarop leerlingen de hele dag de meest domme vragen mochten stellen. Op deze manier creëerden ze een veilige plek om alles te vragen wat je maar wilde, zonder bang te hoeven zijn om te worden uitgelachen.
Inmiddels is ask a stupid question day een jaarlijkse traditie op Amerikaanse scholen. De vragen die worden gesteld zijn heel divers: “Bestaan er mensen die met het puntje van de tong het puntje van de elleboog kunnen aanraken?” en “Waarom drukken we harder op de afstandsbediening als de batterijen bijna leeg zijn?” of “Hoe komt het dat er op het schoolplein zoveel ruzies zijn”?
Moet Nederland dit, net als diverse andere landen, in navolging van Amerika ook introduceren op de scholen? Misschien. Het is sowieso een goed idee om er aandacht voor te hebben en leerlingen vooral te stimuleren om veel vragen te stellen. Maar een speciale dag in het jaar om alleen maar domme vragen te stellen? Mwah.
Sociale en psychologische veiligheid
In negen van de tien werkoverleggen, vergaderingen of presentaties die we bijwonen komen momenten voor dat je denkt:
- “Waar gaat dit over?”
- “Ik snap het niet”
- “Wat betekent die afkorting?”
Echter, durf jij het jezelf toe te staan om vragen te stellen? Met het risico dom gevonden te worden door anderen? Met het risico het proces te verstoren of te vertragen? Met het risico geparkeerd of afgekapt te worden door de voorzitter, leidinggevende, collega, de spreker? De meesten durven het niet aan. En daar gaat veel waarde mee verloren.
In negen van de tien gevallen ben jij namelijk niet de enige die met soortgelijke vragen zit. Neem de proef eens op de som en je zal merken dat, beetje bij beetje, het merendeel van de aanwezigen zich steeds comfortabeler en sociaal en psychologisch vrijer voelt om ook vragen te stellen.
Dit creëert in korte tijd een veilige omgeving en een gevoel van ‘vertrouwen’ dat het okee is om vragen te stellen. Dat heeft direct invloed op de effectiviteit van het overleg. De ruimte die ontstaat biedt de mogelijkheid om écht te weten te komen hoe de dingen in elkaar steken. Dat zorgt er weer voor dat genomen beslissingen beter en begrijpelijker kunnen worden uitgelegd en daarmee eerder worden omarmd.
Niet investeren in dingen die je niet begrijpt
Twee vrouwen die samen een bank oprichten in de financiële sector, Halla Tómasdóttir en Kristin Pétursdóttir. Het bleek hét antwoord op de IJslandse bankencrisis. In een wereld waarin mannen aan het roer staan van het geldspel dat daar wordt gespeeld, was hun motto: doorvragen tot je het begrijpt. Met risicobewustzijn als één van de belangrijkste kernwaarden.
“Je moet altijd begrip van hebben van de risico’s die je neemt, daarom investeren we niet in dingen die we niet begrijpen.” Niet zo ingewikkeld, maar wel gedurfd. Want op dat moment stond dat haaks op de roekeloze risico’s die werden genomen in de markt. En het bleek letterlijk goud waard, het was namelijk de enige bank die overeind bleef.
Naast risicobewustzijn waren de andere ‘vrouwelijke waarden’: zeggen waar het op staat, in duidelijke taal, die mensen begrijpen. Geloven in emotioneel kapitaal. En, een bredere definitie van winst. “Als we investeren willen we naast economische winst ook positieve sociale en ecologische voordelen”.
Is dit een pleidooi voor meer vrouwen aan de top? Misschien wel. Belangrijker is dat vrouwelijke waarden meer worden omarmd en belangrijk worden gemaakt. In elke sector. En die waarden kunnen heel goed ook door mannen worden uitgedragen.
Het stellen van een vraag brengt het gevoel mee dat je je trots opzij moet schuiven, je ego moet even plaats maken voor een breder belang. Dat vraagt om kwetsbaarheid, de belangrijkste sleutel om ook krachtig over te komen. Niet te verwarren met ‘machtig’ (daar ontbreekt alle kwetsbaarheid). Je kwetsbaar opstellen en daarmee vertrouwen en veiligheid bieden is een absolute voorwaarde voor teamwork en het creëren van een gezonde organisatie. Het is ook een vrouwelijke kernwaarde, misschien wel de belangrijkste van allemaal.
Reageren? Heb je een vraag? Durf hem te stellen! Stuur je bericht naar selmar@doorpakbv.nl
