Drie donkere kanten van leiderschap
In deze blog nemen we the dark triad, drie donkere kanten van leiderschap, nader onder de loep. Hopelijk is het niet té herkenbaar!
Duidelijk zichtbaar in gedrag
Donkere kanten van leiderschap zijn in meerdere of meerdere mate ‘zichtbaar’. Gedragingen die heel duidelijk zichtbaar, merkbaar en voelbaar zijn, zijn verbaal aanvallen, intimideren, kleineren en het openlijk pesten van werknemers. Ook het nemen van buitenproportioneel risicovolle en impulsieve beslissingen en een sterke behoefte aan sensatie en adrenaline zijn voorbeelden van zichtbaar gedrag.
Psychopatisch – Komt bovenstaande jou bekend voor? Dan zeg ik: “biezen pakken”. Er is een betere en veiligere plek voor jou om te werken, want de kans is groot dat jouw leidinggevende psychopathisch is. Geen grap.
Kenmerkend is dat hij/zij – dag in dag uit – onethisch en harteloos handelt. En schaamte of schuldgevoel is hem/haar totaal onbekend. Steek je tijd, energie, goodwill, harde werken alsjeblieft in iets/iemand anders.
Deels zichtbaar, deels ook niet
Een andere donkere kant van leiderschap die zich iets minder makkelijk ‘laat zien’, maar wel degelijk herkenbaar is, is een vorm van narcisme. Te herkennen aan het volgende gedrag.
Narcistisch – Een leidinggevende met narcistische trekken kan niet tegen kritiek (nul komma nul) en staat graag in het middelpunt van de belangstelling. Hij/zij heeft veel behoefte aan ‘entitlement’ en dicht zich alles toe wat aan succes raakt en naar succes riekt. Kenmerkend is de paradoxaal lijkende aanwezigheid van grootheidswaan en kwetsbaarheid. De grootheidswaan (zichzelf zien als extra intelligent en aantrekkelijk) wordt ‘gebruikt’ om het lage en fragiele zelfvertrouwen te verbeteren en te beschermen.
Geraffineerd en weinig zichtbaar
De derde variant van donker leiderschap manifesteert zich op nog subtielere wijze. Geraffineerd is een term die er goed bij past: macchiavellisme. Dit gedrag is aan de oppervlakte niet zo goed zichtbaar en wordt minder expliciet geuit. Toch weet je, voel je, dat er van alles aan de hand is en dat er iets niet klopt. Maar…. Er precies de vinger op kunnen leggen….. Misschien helpt onderstaande om erachter te komen wat er speelt bij een ‘macchiavellistisch type’.
Macchiavellistisch – Hij/zij manipuleert constant de mensen om zich heen voor eigen gewin (en vaak tegen het belang van een ander). Hij/zij speelt politieke spelletjes, houdt informatie achter of brengt hier (schriftelijk danwel mondeling) wijzigingen in aan, afhankelijk van wie hij/zij tegenover zich heeft. Het gedrag komt voort uit wantrouwen. Kenmerkend is een cynische blik op de wereld en de mens, een lage mate van empathie en emotionele afstandelijkheid.
The dark triad
De termen psychopathie, narcisme en machiavellisme zijn afkomstig uit ‘the dark triad’. De overeenkomsten tussen deze drie donkere types zijn dat het gedrag ongewenst van aard is, manipulatief en egocentrisch. Het zal geen verrassing zijn dat deze vormen van ‘duister leiderschap’ leiden tot een hoog ziekteverzuim en dat medewerkers die dit voorbeeldgedrag zien zich er zelf ook naar gaan gedragen.
Afwijkend gedrag leidt tot afwijkend gedrag. Na het lezen van dit stuk over de donkere kanten van leiderschap, en met de donkere dagen die weer voor ons liggen, bieden we je graag ook een positievere en lichtere variant: gezond gedrag leidt tot gezond gedrag. Een mindset waarmee je, met de kop in de wind, gerust de herfst tegemoet kan treden.
Lees ook de blog over “Vier disciplines om vanuit het leidinggevend kader een gezonde organisatie te creëren”.
Selmar Wesselink
Wil je reageren op de blog? Stuur je reactie naar selmar@doorpakbv.nl
